Του Δρος Ευάγγελου Κωνσταντέλου*
Το 1957 ο Γάλλος φιλόσοφος και σηµειολόγος, Roland Barthes, (1915 – 1980), εισάγει για πρώτη φορά ένα «βάρβαρο, αλλά αναπόφευκτο νεολογισµό», την κυβερνησιµότητα (governmentality).
Ο Barthes στις «Μυθολογίες» του, παρόλο που αναφέρεται στο ρόλο των µύθων στα σύγχρονα κοινωνικά και πολιτισµικά περιβάλλοντα, δεν παραλείπει να ενσωµατώσει τον όρο «κυβερνησιµότητα» στην πολιτική και µάλιστα στη σηµειολογική χρήση του ως κυβερνητική προπαγάνδα. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση µπορεί, δια της κυβερνησιµότητας, να παρουσιάζεται στον Τύπο ως η πεµπτουσία της αποτελεσµατικότητας. Περίπου είκοσι χρόνια µετά τον Barthes, ο Γάλλος φιλόσοφος Michel Foucault, θα δώσει µια πιο αναλυτική διάσταση της τέχνης του κυβερνάν, ώστε να αναζητηθεί ο διακριτός ιστορικός ρόλος των κυβερνητικών πρακτικών και η σύνδεσή της µε την επικρατούσα νοοτροπία στη φιλελεύθερη εποχή.
Η κυβερνησιµότητα είναι µια σύνθεση µεταξύ των τρόπων άσκησης της εξουσίας και των νοοτροπιών που επικρατούν σε µια κοινωνία. […] Μια σχέση εξουσίας διαθέτει τα χαρακτηριστικά ενός καλοσχεδιασµένου µοντέλου διάχυσης επιδιώξεων, επιχειρησιακών διαδικασιών αποτελεσµατικότητας και αποδοτικότητας, καθώς επίσης και ελαχιστοποίησης των ζηµιών, µε απώτερο στόχο την επικράτηση. Θα λέγαµε πως είναι ένα σύστηµα τρόπων, δράσεων και ενεργειών, που εκµηδενίζει κάθε µορφή αντίθεσης και αντιµαχίας, δηλαδή «όταν σταθεροί µηχανισµοί αντικαθιστούν το ελεύθερο πεδίο ανταγωνιστικών αντιδράσεων». Συνάµα, ο επιχειρησιακός χαρακτήρας των σχέσεων εξουσίας δεν αποσκοπεί µόνο στην αποδυνάµωση του αντιπάλου, αλλά επιδιώκει την ανάπτυξη του περιβάλλοντος για µελλοντική χρήση, καθώς αποσκοπεί στη διάρκεια του καθεστώτος που υπηρετεί και όχι τόσο σε εφήµερα αποτελέσµατα. Είναι µια διαδικασία πάντα σε εξέλιξη, γι’ αυτό και βρίσκεται πάντα σε επισφάλεια.
Οι σύγχρονες «δηµοκρατίες» είναι ουσιαστικά κυβερνητικές ολιγαρχίες, καθώς έχει απορριφθεί ο κοινωνικός παράγοντας, ο οποίος θα µπορούσε να συµβάλει στην επιβίωσή τους. Οι «φιλελεύθερες ολιγαρχίες», όπως θεωρούσε ο Καστοριάδης τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, έχουν µετατραπεί κυριολεκτικά σε πολιτικές συµµορίες. Μικρές οµάδες επιδιώκουν τον έλεγχο των κρατικών δοµών, διεκδικώντας κυρίως προσωπικά οφέλη, µε αποτέλεσµα να φθείρουν και να διαφθείρουν τους θεσµούς.
Η κυριαρχία της παρασιτικής πολιτικής των κυβερνητικών συµµοριών θέτει ως προϋπόθεση τόσο την απουσία του λαού από τη δηµόσια ζωή όσο και τον αποκλεισµό όλων των δηµοκρατικών δυνάµεων από τις διαδικασίες πολιτικής ανάπτυξης της κοινωνίας. Η αποτελεσµατικότητα κρίνεται από το βαθµό επικράτησης της αδιαφορίας και της απάθειας για τα κοινά, τη γενίκευση του ατοµικισµού και της ιδιώτευσης. Η αποµάκρυνση της κοινωνίας από τη δηµόσια σφαίρα εξασφαλίζει στην κυβερνητική συµµορία πρόσβαση και πλήρη έλεγχο της οικονοµίας, της πολιτικής και της ενηµέρωσης.
Η κρίση, που δηµιούργησε η πανδηµία, µετέτρεψε την αυθαιρεσία και την αλαζονεία της εξουσίας σε αυταρχισµό, υποχώρηση και αλλοίωση του δηµοκρατικού κεκτηµένου. Με άλλα λόγια, ενώ το ιδεώδες και οι αξίες του παραδοσιακού φιλελευθερισµού παλαιότερα έβρισκαν κάποιο έρεισµα στις µεσαίες και ανώτερες κοινωνικές τάξεις, τώρα σε συνθήκες πανδηµίας επικρατεί η διαφθορά και ο κυνισµός των κυβερνητικών συµµοριών.
| Το zantevoice.gr δεν έχει οικονομική υποστήριξη από καμία γκρίζα, κυβερνητική, επιχειρηματική, τραπεζική ή άλλη πηγή που θα του “υπαγορεύει” τί να πει και τί όχι. Το zantevoice.gr δεν έχει διαφημίσεις! Το zantevoice.gr έχει μόνο την στήριξη των επισκεπτών του για να πληρώνει τα λειτουργικά έξοδά του. Αν θες να υπάρχει το zantevoice.gr στήριξε την προσπάθειά του με κλικ εδώ. |
* Ακαδημαϊκός
πηγή dialogos.com.cy
