Γράφει ο Νικόλας Τσαφταρίδης
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών | Πρώην μέλος της Διοικούσας επιτροπής ΤΕΙ Ιονίων Νήσων

Για το θέμα του νέου Ν/Σ που έρχεται από το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης υπάρχει έντονη αντίθεση από την συντριπτική πλειοψηφία της πανεπιστημιακής κοινότητας (Σύνοδος Πρυτάνεων, Κοσμητείες, Σχολές, Τμήματα, Διδακτικό προσωπικό, φοιτητές/ριες). Έχουν ήδη γίνει αρκετές δημοσιεύσεις με επιχειρήματα τα οποία εύκολα κανείς μπορεί να αναζητήσει και να ενημερωθεί για αυτό δεν θα αναφερθώ στα ίδια. Θυμίζω όμως ότι αυτές της μέρες ανακοινώθηκε η επίσημη κατάταξη των Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων όπου πολλά βρίσκονται μέσα στα 1000 πρώτα παγκοσμίως και μερικά από αυτά στα πρώτα 200 πρώτα.

Η ύπαρξη και η επιβίωση ενός πανεπιστημιακού περιφερειακού τμήματος σε μια περιοχή, όπως είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος στη Ζάκυνθο, δεν εξαρτάται μόνο από την πατριωτική διάθεση των μελών ΔΕΠ ούτε και από την «συντεχνιακή» λογική να «μην χάσουμε τη θέση μας». Οι επιθέσεις που δέχεται αυτή την περίοδο η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση από ένα νομοσχέδιο το οποίο θα μειώσει τους εισακτέους στα ΑΕΙ και θα πλήξει πολλά περιφερειακά πανεπιστήμια θα έχει πολλαπλά αποτελέσματα. Ορθά έχει αναφερθεί ότι «Το νομοσχέδιο είναι αντιεκπαιδευτικό, γιατί μειώνει τον αριθμό των φοιτητών αυθαίρετα και ανορθολογικά […]με την εισαγωγή του τρικ της βαθμολογικής βάσης οι φοιτητές σε χρήσιμες και στρατηγικού χαρακτήρα σχολές της περιφέρειας, […] 1 στις 3 μάλιστα από τις οποίες θα κλείσει κατά δήλωση της υπουργού. (Επίσης) στερεί την δυνατότητα σε 25.000 περίπου φοιτητές να σπουδάσουν σε δημόσιο πανεπιστήμιο…» 1

Ίσως κάποτε η ίδρυση ενός τμήματος στην περιφέρεια να είχε το εσφαλμένο νόημα της «οικονομικής αιμοδοσίας». Όμως αυτό είναι μια μικρή μόνο συνέπεια στην τοπική κοινωνία και σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα.
Αυτό που διακυβεύεται κατά την άποψη μου δεν είναι τα «σουβλάκια που θα πωληθούν ούτε τα rooms to let που θα ενοικιαστούν». Είναι κάτι πολύ περισσότερο που αγγίζει δυο σημαντικές πτυχές μιας επαρχιακής πόλης και του περιβάλλοντος χώρου της.
Αφορά την κουλτούρα, τον πολιτισμό που «κουβαλάει» μαζί του ένα πανεπιστημιακό τμήμα, κοιτίδα γνώσης και επιστημονικής άμιλλας καθώς και το κύμα από νέους και νέες με φρέσκες ιδέες που έρχεται περάσει μερικά από τα πιο δημιουργικά του χρόνια σε μια διαφορετική πόλη σε περίοδο όπου πολλές επαρχιακές πόλεις χειμάζουν.
Επιπλέον, δεν θα πρέπει να υποτιμάμε έναν αριθμό λιγότερο ή περισσότερο σημαντικό αλλά υπαρκτό ντόπιων φοιτητών και φοιτητριών όπου τους δίνεται η δυνατότητα να σπουδάσουν σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα κοντά στο σπίτι τους ιδιαίτερα αν η οικονομική τους κατάσταση γίνεται εμπόδιο για μετάβαση σε σπουδές μακριά από τον τόπο κατοικίας τους. Βέβαια θα αναρωτηθεί κάποιος/α τι επάγγελμα θα κάνει αν πάρει ένα πτυχίο περιβαλλοντικής κατεύθυνσης; Εδώ θα πρέπει να θυμίσουμε ότι ο προορισμός ενός πανεπιστημίου είναι να σου παρέχει όχι μόνο σύγχρονη γνώση αλλά και μεθόδους για απόκτηση της συνεχώς αναπτυσσόμενης γνώσης, ερευνητικά εργαλεία για λύση προβλημάτων και μια ευρεία δημοκρατική και ανθρωπιστική κουλτούρα η οποία συμμετέχει στην άνοδο της «ευζωίας» ανθρώπου και κοινωνίας. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Τμήματος Περιβάλλοντος «Το πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος, […] στοχεύει στην ποιοτική και ποσοτική κατανόηση των Φυσικών, Χημικών, Βιολογικών διεργασιών και αποτελεσμάτων τους στο περιβάλλον και τα οικοσυστήματα, καθώς και στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες .» 2

Οι περιβαλλοντικές σπουδές αποτελούν ένα σύγχρονο κλάδο επιστημονικής γνώσης όπου αγγίζει πολλές πλευρές εργασιών (δουλειάς) και μάλιστα ειδικά για τη Ζάκυνθο οι περισσότερες από αυτές τις δουλειές υπάρχουν ή μπορούν να δημιουργηθούν εδώ. Οι σημαντικοί κλάδοι της Ζακυνθινής οικονομίας όπως ο τουρισμός και τα συναφή με αυτόν επαγγέλματα, η γεωργία (λάδι, σταφίδα, κρασί, τυροκομικά κτλ) αλλά και ο πολιτισμός είναι πεδία στα οποία οι σπουδές περιβάλλοντος έχουν πολλές εφαρμογές ή τουλάχιστον εξοπλίζουν τον αυριανό επαγγελματία με εργαλεία τα οποία θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν στη δουλειά του για υψηλού κύρους αποδώσεις.

Ένας ευαισθητοποιημένος στα θέματα περιβάλλοντος επαγγελματίας του τουριστικού τομέα (ξενοδοχείου, ταβέρνας, μπαρ, beach Bar) απευθύνεται σε τουρισμό υψηλού κύρους. Ένα γεωργός αυξάνει την ποιοτική του παραγωγή και την υπεραξία των προϊόντων του ενώ οι ασχολούμενοι με τον πολιτισμό (τέχνες αλλά και πολιτισμικοί διαχειριστές) μπορούν να απευθύνονται σε ακροατές/θεατές με ευαισθησίες και σεβασμό.

Η εξειδίκευση η οποία παρέχεται επίσης σε μεταπτυχιακό επίπεδο από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Ιόνιου Πανεπιστημίου στη Ζάκυνθο αφορά «…θέματα διαχείρισης φυσικού περιβάλλοντος, ρύπων, κλιματικής αλλαγής, διαχείρισης και προστασίας θαλάσσιων και χερσαίων οικοσυστημάτων, ενεργειακές τεχνολογίες ελάχιστου ανθρακικού αποτυπώματος, τεχνολογίες διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, διαχείρισης και προστασίας πολιτισμικής κληρονομιάς, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και βιώσιμης ανάπτυξης, και την συστηματική καταγραφή μετρήσιμων δεικτών που συνδέονται με τις συντελούμενες περιβαλλοντικές μεταβολές και διεργασίες τόσο στην φύση όσο και στον αστικό ιστό και την κοινωνία».

Για αυτούς τους λόγους η επικείμενη μείωση των εισακτέων η οποία θα πλήξει κυρίως τα περιφερειακά τμήματα των ΑΕΙ δεν αφορά μόνο τους καθηγητές αλλά κυρίως τους φοιτητές, τους γονείς, τον Δήμο, τους τοπικούς άρχοντες και γενικά όλη την τοπική κοινωνία ανεξάρτητα από πολιτικές τοποθετήσεις των οποία η αντίδραση πρέπει να είναι άμεση, εμφανής και να μην ξεχαστεί. Αξίζει τον κόπο να επισκεφτεί κάποιος την ιστοσελίδα του τμήματος και πιθανόν θα καταλάβει πολλά περισσότερα από το αυτό το σύντομο (και επομένως ελλιπές) σημείωμα.

1 Από άρθρο του Γιάννη Μυλόπουλου, πρώην Πρύτανη του ΑΠΘ στο koutipandoras.gr
2 Οι υπογραμμίσεις με πλάγια είναι δικές μου.