Γράφει ο Ηλίας Μακρής*

Πολύς λόγος για τα εμβόλια των διάφορων εταιρειών, κάτι που τυχαίνει να με απασχολεί πλέον και προσωπικά μιας και πριν λίγες ημέρες άνοιξε η πλατφόρμα για την ηλικιακή μου ομάδα. Επειδή δεν υπάρχουν ιατρικές γνώσεις, αλλά ούτε και φαρμακολογίας, επιχειρείται μια μικρή προσέγγιση στην βάση του γνωστικού αντικειμένου της Μικροοικονομικής, όπου υπάρχει μια σχετική επάρκεια. Άλλωστε, όλη αυτή η φασαρία για την απελευθέρωση των πατεντών, αν μη τι άλλο επιβεβαιώνει ότι και το φάρμακο δεν είναι πλέον δημόσιο αγαθό, ούτε καν αγαθό, αλλά εμπόρευμα !

Ανασύροντας από το αρχείο την ανάλυση του M. Porter* για το Μοντέλο των πέντε δυνάμεων, έτσι, να το θυμηθώ κάπως καλύτερα, έμεινα έκπληκτος από τις ομοιότητες με την παρούσα κατάσταση. Η ανάλυση των 5 δυνάμεων είναι ένα μοντέλο που προσδιορίζει και αναλύει 5 ανταγωνιστικές δυνάμεις που διαμορφώνουν κάθε βιομηχανία. Αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την κατανόηση της ανταγωνιστικότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και για τον προσδιορισμό μίας εταιρικής στρατηγικής µε στόχο την κερδοφορία. Προσδιόρισε, λοιπόν, ο Porter, 5 δυνάμεις που συγκροτούν ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον και οι οποίες είναι ικανές να διαβρώσουν την κερδοφορία μίας επιχείρησης.

Οι δυνάμεις αυτές είναι:
1.Ανταγωνισµός στον κλάδο και

2. Είσοδος νέων ανταγωνιστών : Βλέπε την εμμονή της ΕΕ με τις πατέντες που εμμένει στην μη άρση τους ώστε να αποτραπεί ο ανταγωνισμός στις εταιρείες παραγωγής. Φυσικά, εδώ δεν μπορώ να πιστέψω ότι ο Μπάιντεν είναι τόσο ανθρωπιστής και πονόψυχος ή ότι προσεταιρίστηκε τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα, αφού ζητάει και αυτός την άρση των πατεντών, όπως είχε κάνει και ο Τσίπρας.

3. Διαπραγματευτική ισχύς προμηθευτών. Αυτό δεν θα μας απασχολήσει γιατί αναφέρεται στους προμηθευτές μιας βιομηχανίας

4. Διαπραγματευτική ισχύς των πελατών: Αξίζει εδώ να σημειωθεί αυτό που λέει ο Porter: «Οι επιχειρήσεις μπορούν να λάβουν μέτρα για τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των πελατών τους, όπως για παράδειγμα η δημιουργία και εφαρμογή ενός προγράμματος πιστότητας (loyaltyprogram). Όσες περισσότερες εναλλακτικές έχουν οι πελάτες σας, τόσο πιο ισχυρή είναι η δύναμή τους». Πελάτες, όμως, των εταιρειών παραγωγής εμβολίων είναι τα κράτη, τα οποία προφανώς «χορεύουν» στους ρυθμούς των εταιρειών, αποποιούμενα τις όποιες εναλλακτικές. Και τέλος,

5. Η Απειλή υποκατάστατων προϊόντων. Σε αυτή την δύναμη θα μείνουμε λίγο παραπάνω, από τις 4 προηγούμενες: Όταν στην χώρα μας έχουμε ξεπεράσει τους 10.000 νεκρούς, αναρωτιέται εύλογα κανείς γιατί δεν προχωράμε επιτέλους σε αθρόες εισαγωγές μονοκλωνικών φαρμάκων, που αποδεδειγμένα έχουν φέρει αποτελέσματα … Με μεγάλη έκπληξη διαπιστώνεται πως ούτε οι χώρες της ΕΕ έχουν προχωρήσει σε παρόμοιες εισαγωγές, τουλάχιστον, οργανωμένα.

Ανεξάρτητα, λοιπόν, των προσχημάτων που μπορούν να ακουστούν από κυβερνητικά στελέχη η οικονομική ερμηνεία είναι μία:
Το φάρμακο αντιμετωπίζεται από τις εταιρείες που παράγουν τα εμβόλια, ως υποκατάστατο προϊόν του εμβολίου. Τι είναι όμως το υποκατάστατο προϊόν στην οικονομία: Όταν για παράδειγμα η τιμή του μοσχαρίσιου κρέατος για κάποιους λόγους, που εδώ δεν μας απασχολούν, εκτιναχτεί στα ύψη, τότε οι καταναλωτές θα στραφούν στο χοιρινό, στα πουλερικά, εδώ στη Ζάκυνθο και στα κουνέλια. Τα κρέατα λοιπόν που υποκαθιστούν το μοσχαρίσιο κρέας είναι τα υποκατάστατά του προϊόντα… Μα εύλογα θα αναρωτηθεί ο καθένας: Το εμβόλιο απευθύνεται σε υγιείς ομάδες πληθυσμού, έχει καθαρά προληπτική δράση, ενώ το φάρμακο απευθύνεται μόνο σε νοσούντες και μάλιστα όχι στα πρώιμα στάδια της νόσου, άρα πώς μπορεί το φάρμακο να είναι υποκατάστατο του εμβολίου, από τη στιγμή που τα δύο αυτά προϊόντα απευθύνονται σε δύο διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες το καθένα;

Πράγματι, αν το δει κανείς με το γράμμα και τον τύπο της οικονομικής θεωρίας, δεν θα μπορούσε να συμφωνήσει μαζί μου, αλλά αν όμως το εξετάσουμε υπό την οπτική ενός και μόνο ζητούμενου που είναι η επίτευξη ανοσίας στην κοινωνία (ανοσία αγέλης κατά πως την λένε οι γιατροί), τότε μάλλον το φάρμακο λειτουργεί ανταγωνιστικά, ως υποκατάστατο του εμβολίου. Ας το δούμε λίγο: Ας πάρουμε για παράδειγμα την ηλικιακή ομάδα 50-60. Από την στιγμή που οι περισσότεροι από εμάς που θα εμβολιαστούμε δεν ανήκουμε στις ευπαθείς ομάδες, αν υπήρχαν διαθέσιμα τα μονοκλωνικά φάρμακα ενδεχομένως να μην «τρελαινόμαστε» και τόσο πολύ για ένα εμβόλιο της όποιας εταιρείας.

Ενδεχομένως να παίρναμε ένα μικρό ρίσκο και να το αναβάλλαμε για μετά από 5 με 10 χρόνια, ώστε να αποκτήσουμε περισσότερες πληροφορίες για την δράση του όποιου εμβολίου σε ένα εύρος χρόνου (παρενέργειες κ.λ.π) και να αποκτήσουμε έτσι μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, του εμβολίου της κάθε μιας εταιρείας. Σε περίπτωση νόσησης, αν η κατάστασή μας εξελίσσονταν πιο σοβαρά και οι γιατροί έκριναν ότι πρέπει να κάνουμε θεραπεία με μονοκλωνικά, θα παίρναμε το φάρμακο και ως γνωστό ο αποθεραπευμένος δεν έχει άμεση χρεία εμβολιασμού, εφόσον έτσι κι αλλιώς έχει δημιουργήσει αντισώματα. Αν κάτι τέτοιο ισχύει για την ηλικιακή ομάδα 50 – 60 αντιλαμβάνεστε εύκολα ότι για τις νεώτερες ηλικιακές ομάδες, θα ισχύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, εφόσον το όποιο ρίσκο αναβολής του εμβολιασμού θα ήταν πολύ μικρότερο. Σε μια τέτοια συμπεριφορά όμως του κοινού (βλ. συμπεριφορά καταναλωτή), τα εμβόλια θα περιορίζονταν κυρίως στις ευπαθείς ομάδες και τους υπερήλικες. Θα είχαν δηλαδή πολύ μικρότερη κατανάλωση… όπως ακριβώς και το μοσχαρίσιο κρέας στο παράδειγμα.
Αυτή είναι η αγορά, αυτός είναι ο Καπιταλισμός! Τελικά, πρέπει να εμβολιαστούμε όλοι, εφόσον αυτή η κυβέρνηση μας έχει στερήσει την όποια εναλλακτική!

* O Ηλίας Μακρής είναι Περιφερειολόγος και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Ζακύνθου.

* Ο Michael Eugene Porter είναι Αμερικανός ακαδημαϊκός στο Harvard Business School, γνωστός για τις θεωρίες του σχετικά με τα οικονομικά, την επιχειρηματική στρατηγική και τις κοινωνικές αιτίες.