‘Αξιολόγηση’ και ‘αναβάθμιση’ χωρίς νέα προγράμματα σπουδών και αύξηση πόρων δεν νοούνται.

‘πρώτα αξιολογώ την ηγεσία, την διοίκηση, τα στελέχη, τα προγράμματα, το αναλυτικό και το ωρολόγιο πρόγραμμα, τις υποδομές, την ποιότητα διδασκαλίας και μάθησης και τέλος την προσωπική ανάπτυξη και συμπεριφορά των μαθητών’

Ο λόγος περί της αξιολόγησης των Σχολείων.

Όποιος αξιολογεί, αξιολογείται.

Αξιολόγηση οφείλει να κάνει η κοινωνία στην κάθε κυβέρνηση και στο υπ παιδείας, για το αν παρέχει επαρκώς το δημόσιο αγαθό που λέγεται παιδεία. Όταν μάλιστα πρόκειται για την υποχρεωτική 10χρονη εκπαίδευση, το θέμα της αξιολόγησης των νηπιαγωγείων, των δημοτικών Σχολείων και των Γυμνασίων φαντάζει εντελώς ειρωνικό… το υπουργείο Παιδείας αξιολογεί τον εαυτό του; διότι, σε ποιον ανήκει η ευθύνη για την παροχή υποχρεωτικής παιδείας, αν όχι στην κυβέρνηση και το υπουργείο παιδείας;

-Έχει τους απαραίτητους μόνιμους καθηγητές και δασκάλους η υποχρεωτική εκπαίδευση; όχι!

-Έχει οικονομική επάρκεια, κτηριακή επάρκεια; όχι!

-Έχει τα απαραίτητα προγράμματα σπουδών, τα βιβλία, τις τεχνικές υποδομές, τον σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό που έχουν τα ιδιωτικά σχολεία ή τα ευρωπαϊκά σχολεία του 21ου αι; όχι!

Ποιος θα αξιολογήσει ποιον, λοιπόν!..

Η αξιολόγηση που θα αποδεικνύει το σοβαρό ενδιαφέρον του κράτους να αναμορφώσει και να αναβαθμίσει την παρεχόμενη παιδεία, θα αξιολογεί όλους τους πυλώνες της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αφού πρώτα έχει θέσει τους παιδαγωγικούς στόχους που επιδιώκει να επιτύχει. Τους στόχους, μάλιστα, δεν τους θέτει ο αιρετός επικεφαλής του υπουργείου, αλλά οι ανάγκες της κοινωνίας που αλλάζει ραγδαία. Με αυτούς συζητά και συνδιαλέγεται ο υπουργός, αυτούς οφείλει να ακούσει πριν αποφασίσει.

Με το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης , τίποτα από τα δύο δεν εξασφαλίζεται, ούτε η ολική αξιολόγηση ούτε ο διάλογος με τους κοινωνικούς φορείς.

Οι πυλώνες που διεθνώς αναγνωρίζονται και αξιολογούνται σε ένα σύστημα εκπαίδευσης είναι,

1.Ηγεσία, οργάνωση και διοίκηση

2. προγράμματα σπουδών, αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα

2. Ποιότητα διδασκαλίας, μάθησης και αξιολόγησης

3. Προσωπική ανάπτυξη, συμπεριφορά μαθητών

Η δε διαδικασία εσωτερικής αξιολόγησης αναπτύσσεται στη βάση ενός τριετούς σχεδιασμού με επιμέρους στόχους, οι οποίοι θα μπορούν να αναθεωρηθούν ή εμπλουτιστούν κάθε χρόνο. Βάση ανάπτυξης των στόχων είναι το όραμα, η αποστολή του σχολείου αναλόγως της βαθμίδας και οι ιδιαίτερες ανάγκες που διαπιστώνονται από το προσωπικό. Η προσέγγιση αυτή δίνει την ευελιξία στο σχολείο να προσαρμόζει τη δράση του παραμένοντας σταθερό στο όραμα και την αποστολή του, επιτρέποντας τη συνέχιση της αναπτυξιακής πορείας του ακόμα και όταν συμβαίνουν αλλαγές στη διεύθυνση και το προσωπικό του σχολείου. Εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση, δεν γίνονται πουθενά κάθε χρόνο αλλά κάθε 3-4 χρόνια.

Εφαρμόζονται, δε, κατ’ αρχάς ως αξιολογήσεις στελεχών και περιλαμβάνουν διαμορφωτική αξιολόγηση και συνήθως ατομικό σχεδιασμό επαγγελματικής βελτίωσης.

Αξιολόγηση δεν σημαίνει βαθμολόγηση σε κανένα σύστημα. Η πολιτεία οφείλει να μετατρέψει όλα τα Σχολεία σε άριστα!

Τη στιγμή που προωθείται και στη χώρα μας η περιγραφική αξιολόγηση και για τους μαθητές και όχι η βαθμολόγηση με ένα απλό νούμερο, ως βαθμό επίδοσης, το ελληνικό υπ παιδείας εισάγει αριθμητική κλίμακα για την εξωτερική αξιολόγηση και γραφειοκρατικό όγκο άσκοπης ενασχόλησης των εκπαιδευτικών, που έκανε ακόμη και την κυβερνητική παράταξη των εκπαιδευτικών να ανακοινώνει: ’Είναι προφανές ότι η ΔΑΚΕ Καθηγητών, η οποία από θέση αρχής, είναι υπέρ της αυτοαξιολόγησης θα επιθυμούσε ένα νομοθέτημα λιγότερο γραφειοκρατικό, περισσότερο λειτουργικό και χωρίς εξωτερικούς αξιολογητές’...

Η εξωτερική αξιολόγηση, ανατροφοδότηση στην ουσία, διαδέχεται και υποστηρίζει την αυτοαξιολόγηση και παρέχει ανατροφοδότηση στο σχολείο, ώστε η διαδικασία επανασχεδιασμού στη συνέχεια να είναι τεκμηριωμένη για ενδυνάμωση και υποστήριξη του έργου της αυτοαξιολόγησης.

Αυτά εφαρμόζονται διεθνώς, σήμερα. Ούτε βαθμολογίες ούτε χαρακτηρισμοί, μέτριο, καλό, άριστο Σχολείο κλπ. Προβλέπεται, μάλιστα ένα ανεξάρτητο σώμα ενστάσεων για τα στελέχη που θεωρούν ότι αδικήθηκαν. Το ελληνικό υπ παιδείας ούτε αυτό έχει προβλέψει αλλά ούτε και έχει υιοθετήσει την διεθνή πρακτική, ‘πρώτα αξιολογώ την ηγεσία, την διοίκηση, τα στελέχη, τα προγράμματα, στη συνέχεια το ωρολόγιο πρόγραμμα, τις υποδομές, την ποιότητα διδασκαλίας και μάθησης και τέλος την προσωπική ανάπτυξη και συμπεριφορά των μαθητών’.

Η Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής της UNESCO -1996 αναφέρει…

1. Ο άνθρωπος πρέπει να μαθαίνει πώς να μαθαίνει, πώς να αποκτά τη γνώση.

2. Να μαθαίνει πώς να κάνει πράξη αυτά που μαθαίνει.

3. Να μαθαίνει να συνυπάρχει, να ζει με τους άλλους, να συνεργάζεται μαζί τους και να κατανοεί τα συναισθήματά τους.

4. Να μαθαίνει να υπάρχει, να ζει μια ολοκληρωμένη ζωή.

Τι από αυτά έχει συμπεριλάβει ως φιλοσοφία το υπ παιδείας στο σύστημα αξιολόγησης- βαθμολόγησης που προτείνει; τίποτα απολύτως!

Αν δεν μιλήσουν τα στελέχη εκπαίδευσης, που από 5 ετών, για μισό αιώνα βρίσκονται στα σχολεία ποίος θα μιλήσει;

Η αιρετή υπουργός (σήμερα είναι, αύριο δεν είναι) που ουδεμία σχέση είχε με το δημόσιο σχολείο στο βίο της, αποφασίζει για την διαμόρφωση της διοικητικής -παραγωγικής πυραμίδας, από το υπ παιδείας στη σχολική μονάδα, χωρίς, μάλιστα, να εντάσσει αυτόν τον πυλώνα της εκπαίδευσης σε αξιολογική διαδικασία..

Ας παρακολουθήσουμε το σκεπτικό του θεωρητικού D. Hopkins περί παιδείας και εκπαίδευσης… Για να υπάρξει αύξηση αποτελεσματικότητας πρέπει να υπάρξουν αλλαγές στις συνθήκες μάθησης και βελτιώσεις στα συστήματα οργάνωσης και παιδαγωγικής . Το κυρίως πρόβλημα στην εκπαίδευση για να καθοριστεί η ποιότητα, είναι η μέτρηση . Η τάση μάθησης , το περιβάλλον μάθησης και η ικανότητα βελτίωσης είναι δύσκολο να μετρηθούν . Το εύκολο λοιπόν είναι να βασίζεται η διαδικασία της αξιολόγησης σε αποτελέσματα όπως αυτά των εξετάσεων και των τυποποιημένων τεστ . Όμως , οι εξετάσεις είναι μόνο ένα μέρος της ποιότητας της εκπαίδευσης και μετρά συνήθως μόνο γνωστικά αποτελέσματα όχι προσωπικές ικανότητες και στοιχεία χαρακτήρα . Η ποιότητα της εκπαίδευσης πρέπει να ορίζεται σε όρους διαδικασιών μάθησης και βαθμού αξιοποίησης πόρων και μέσων στην εκπαίδευση με σκοπό να δημιουργηθούν οι καλύτερες πρακτικές και συνθήκες μάθησης . ..

Άρα, στο πλαίσιο εξέτασης της ποιότητας θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στον καθορισμό στόχων , στη δομή του εκπαιδευτικού ιδρύματος , της οργάνωση των διαδικασιών μάθησης και του γενικότερου χαρακτήρα διδασκαλίας . Μετά την ανάλυση αυτών των μοντέλων εφαρμογής που εντάσσονται στο πλαίσιο Διοίκησης Ολικής Ποιότητας( total quality management) και των συμπερασμάτων από τη χρησιμοποίηση τους , μπορεί να ακολουθήσει το επόμενο βήμα για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που είναι η εφαρμογή μοντέλων αξιολόγησης . Τα πρότυπα και μοντέλα αξιολόγησης αποτελούν το δεύτερο στάδιο στο πλαίσιο της ποιότητας μετά την εφαρμογή των γενικότερων αρχών της φιλοσοφίας ποιότητας για την εκπαίδευση .

Δεν είναι εύκολο να αποφασίσουμε ούτε την έννοια της ποιότητας ούτε των επιθυμητών αποτελεσμάτων της και συνεπώς είναι δύσκολο να καθορίσουμε τι πρέπει να μετρήσουμε

Ποια από τα δεδομένα που συλλέγει ένα ίδρυμα είναι ανάγκη να χρησιμοποιηθούν και με ποιον τρόπο; Τα περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα ακολουθούν πρακτικές μέτρησης με βάση τι είναι πιο εύκολο να μετρηθεί , τι χρησιμοποιείται σε άλλα ιδρύματα και οτιδήποτε μπορεί να μεταφραστεί σε οικονομικά μέτρα απόδοσης σε σύγκριση με το παρελθόν .

Αυτό το βασικό πρόβλημα της μέτρησης αλλά και την δυσκολία εκτέλεσης της αξιολόγησης έρχονται να καλύψουν τα διάφορα συστήματα αξιολόγησης που έχουν αναπτυχθεί . Όμως τα συστήματα αυτά, περιλαμβάνουν μετρήσεις και διαδικασίες οι οποίες υποστηρίζουν την βελτίωση της ποιότητας των μαθητών , των εκπαιδευτικούς , του αναλυτικού προγράμματος καθώς επίσης και του ίδιου του συστήματος αξιολόγησης, και δεν αναλώνονται στο να συντάσσουν εκθέσεις ιδεών για το ‘πώς περάσαμε αυτή τη χρονιά στο Σχολείο’.

Από τις προγραμματικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ- ΠΣ

Εμβληματική παρέμβαση: Το σχολείο, με την εμπειρία της πανδημίας αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες προκλήσεις:

Α. Επιβάλλεται διδασκαλία σε μικρότερες τάξεις, σε κτήρια με αναβαθμισμένες τις συνθήκες υγιεινής.

Β. Επιτάχυνση αλλά και σωστός σχεδιασμός του ψηφιακού μετασχηματισμού της εκπαίδευσης. Να θεωρήσουμε δεδομένο ότι η διαδικτυακή εκπαίδευση και η εκπαίδευση στην τάξη θα είναι μορφές της ίδιας διαδικασίας, την ίδια στιγμή και δυνητικά, εναλλακτικές και συμπληρωματικές. Ο δάσκαλος δεν θα στέκεται απέναντι στον μαθητή, θα γίνεται πλοηγός, συμπαραστάτης, βοηθός του μαθητή. Η ψηφιακή εκπαίδευση στο θρανίο, και στο σπίτι, θα είναι μια διαδικασία ενιαία σχεδιασμένη.

Γ. Διαδικτυακή εκπαίδευση στο σπίτι, έστω και μερική, σημαίνει ότι κάθε σπίτι έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, όπως έχει πρόσβαση στο νερό και στο ηλεκτρικό. Κάθε παιδί πρέπει να έχει τη δυνατότητα μιας απρόσκοπτης παρακολούθησης και συμμετοχής στα διαδικτυακά μαθήματα, με αξιόπιστο εξοπλισμό.

Δ. Ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης (που περιλαμβάνει και την άμεση εκπαίδευση) σημαίνει επανασχεδιασμό των προγραμμάτων και των μεθόδων διδασκαλίας. Σημαίνει υλικοτεχνικό μετασχηματισμό του σχολείου – το σχολείο εργαστήριο, αλλά και ριζική μεταρρύθμιση του περιεχομένου των σπουδών. Η αλλαγή του τρόπου μετάδοσης της γνώσης, δεν μπορεί να σημαίνει επανάληψη παλιών μηνυμάτων, σχεδιασμένων για συνθήκης μιας παρελθούσας εποχής.

Νίκος Γράψας, εκαπιδευτικός