Το τελευταίο διάστημα, με αφορμή τις εργασίες αποκατάστασης στο παραλιακό μέτωπο, αλλά και την επιδιωκόμενη αλλαγή της εγκεκριμένης χωροθέτησης της μελλοντικής προβλήτας κρουαζιερόπλοιων, έχει επανέλθει στην επικαιρότητα το θέμα της κατάστασης και της προοπτικής του λιμανιού της Ζακύνθου, καθώς δόθηκε η ευκαιρία να επαναδιατυπωθούν οι γνώμες, οι προβληματισμοί, οι ενστάσεις, και κυρίως η αγωνία των συμπολιτών μας.

Παρότι το λιμάνι της Ζακύνθου διαθέτει εδώ και αρκετά χρόνια εγκεκριμένο Master Plan, το οποίο δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ το Δεκέμβριο του 2017 και έλαβε την τελική Περιβαλλοντική Αδειοδότηση από το Κεντρικό Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΚΕΣΠΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος τον Οκτώβριο του 2019, τη συζήτηση για το λιμάνι έχει μονοπωλήσει η επιχειρούμενη θέση για την προβλήτα κρουαζιερόπλοιων, με αποτέλεσμα να μην έχει γίνει εδώ και δυο χρόνια απολύτως τίποτα για την προώθηση των απαραίτητων μελετών και έργων, ούτε καν για τα τμήματα του λιμανιού στα οποία δεν αναμένεται να αλλάξει κάτι.

Κατά συνέπεια, βιώνουμε μια πραγματικότητα όπου το λιμάνι της Ζακύνθου έχει περιέλθει σε μια κατάσταση απαξίωσης, αποτέλεσμα της διαχρονικής εγκατάλειψής του και της απουσίας συγκεκριμένου χρονοπρογραμματισμού παρεμβάσεων για το άμεσο μέλλον, ενώ η οποιαδήποτε αλλαγή του ήδη εγκεκριμένου και αδειοδοτημένου Master Plan αναμένεται να επιφέρει νέες καθυστερήσεις, έως τη νέα τελική έγκριση και αδειοδότησή του.

Επιπρόσθετα όμως των παραπάνω, δεν πρέπει να θεωρηθεί καθόλου δευτερεύουσα η συνθήκη συνύπαρξης του λιμανιού με την ίδια την πόλη της Ζακύνθου και οι προκλήσεις που αναμένεται να δοκιμάσουν στο μέγιστο βαθμό αυτήν την ισχυρά συμβιωτική σχέση.

Είναι γεγονός πως υπάρχει ελλιπής ενημέρωση των πολιτών της Ζακύνθου σχετικά με το εύρος, τη μορφή και το χαρακτήρα των συνολικών παρεμβάσεων που προβλέπονται από το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο (Master Plan) Λιμένα Ζακύνθου. Η μορφή των τελικών παρεμβάσεων που περιλαμβάνονται ακόμα και στην εγκεκριμένη μορφή του Master Plan λειτουργεί αποσυνθετικά για ένα μεγάλο τμήμα της πόλης μας, κυρίως για τις γειτονιές του Αγίου και του Άμμου, αλλοιώνοντας σε σημαντικό βαθμό το παραλιακό τους μέτωπο και τη Στράντα Μαρίνα, ενώ δεν έχει μελετηθεί επαρκώς η συνολική επίδρασή τους στην καθημερινότητα και λειτουργία της πόλης μας.

Και εκτός αυτού, η επιδιωκόμενη αλλαγή της χωροθέτησης της προβλήτας κρουαζιερόπλοιων, υπό τον παρόντα σχεδιασμό, εκτιμάται από τους καθ’ ύλην αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες πως θα επιφέρει ακόμα μεγαλύτερη αλλοίωση στο ιστορικό κέντρο και στα ιδιαίτερα στοιχεία ιστορικής μνήμης και πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης μας, καθώς προβλέπεται να «μπαζωθεί» η θάλασσα πίσω από τον Αγ. Νικόλαο του Μώλου για τη δημιουργία ενός νέου χερσαίου τμήματος έκτασης μεγαλύτερης των 40 στρεμμάτων και κτιριακών εγκαταστάσεων 5.000 τ.μ.. Κατά συνέπεια, θα αλλοιωθεί ο ανοικτός ορίζοντας της πόλης, η πλατεία Σολωμού και ο Αγ. Νικόλαος του Μώλου ουσιαστικά θα πάψουν να είναι παραθαλάσσια, ενώ το θαλάσσιο μέτωπο που προτείνεται να εξαφανιστεί, πίσω από τον Αγ. Νικόλαο του Μώλου και κατά μήκος της παλαιάς και ιστορικής προβλήτας, είναι το μόνο «αυθεντικό» τμήμα ακτογραμμής της πόλης της Ζακύνθου που έχει μείνει αναλλοίωτο από το 19ο αιώνα. Το σεβάστηκαν και δεν το μπάζωσαν ακόμα και οι μπουλντόζες το 1953!

Και φτάνουμε στο βασικότερο ερώτημα: Τι μπορεί να γίνει τη δεδομένη χρονική στιγμή, στην παρούσα συγκυρία, για να ξεφύγουμε από αυτό το ανησυχητικό τέλμα;

Αρχικά θα πρέπει να προηγηθεί το προσωρινό «πάγωμα» οποιασδήποτε προσπάθειας αλλαγής του ήδη εγκεκριμένου και αδειοδοτημένου Master Plan, για να μην αυξηθεί κι άλλο η πολυπλοκότητα της παρούσας κατάστασης.

Οι αρμόδιοι θα πρέπει να φροντίσουν για την άμεση προώθηση και επιτάχυνση των απαραίτητων μελετών για τα απολύτως αναγκαία έργα συντήρησης του λιμανιού, αλλά και για τον εκσυγχρονισμό των τμημάτων εκείνων που δεν αποτελούν σημείο προβληματισμού, καθώς προβλέπουν ήπιες παρεμβάσεις χωρίς να επιφέρουν μη αναστρέψιμα αποτελέσματα στη μορφή της πόλης και του λιμανιού, όπως για παράδειγμα τα ιδιαίτερα ζωτικά τμήματα ναυταθλητισμού και πρόσδεσης τουριστικών σκαφών.

Παράλληλα, θα πρέπει επιτέλους να πραγματοποιηθεί μια στοχευμένη οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας του όλου εγχειρήματος, ώστε να υπάρξει έγκυρη απάντηση στα πολύ αναγκαία για ένα τέτοιο έργο ερωτήματα: Πόσο θα κοστίσει τελικά; Ποια τα προσδοκώμενα οικονομικά οφέλη; Ποιο το πλάνο βιωσιμότητας; Ποια η διαχείριση κινδύνου;
Και σε τελική ανάλυση «αξίζει» να προτεραιοποιηθεί μια τέτοια σημαντική επένδυση ή θα πρέπει να προκριθούν ηπιότερες λύσεις;

Μήπως τώρα, σε μια περίοδο δραματικής ύφεσης διεθνώς του τομέα της κρουαζιέρας, θα πρέπει να αφήσουμε στην άκρη τις άσκοπες, άκαιρες και ουσιαστικά ανούσιες διεκδικήσεις και να φροντίσουμε όλοι να γίνει επιτέλους κάτι για το λιμάνι της Ζακύνθου χωρίς άλλες καθυστερήσεις;

Μήπως ήρθε η ώρα να πάψει η Ζάκυνθος να είναι το μόνο νησί χωρίς μια οργανωμένη μαρίνα και να αποκτήσει επιτέλους σύγχρονες εγκαταστάσεις φιλοξενίας ιδιωτικών τουριστικών σκαφών, του μόνο τομέα του Τουρισμού που ανθίζει παγκοσμίως και αυξάνει συνεχώς τα μερίδιά του, ως υγειονομικώς ασφαλέστερος όλων;

Κυρίως και πέρα από τα παραπάνω όμως, θα πρέπει άμεσα να δρομολογηθεί μια πραγματικά ανοικτή διαδικασία διαλόγου με όλους τους φορείς και τους πολίτες της Ζακύνθου για όλες τις παρεμβάσεις και ανάγκες του λιμανιού, χωρίς παρωπίδες και αγκυλώσεις, χωρίς τεχνητούς περιορισμούς κι στεγανά, με ανοιχτούς ορίζοντες και προοπτικές, ακόμα και για λύσεις που δεν αποτέλεσαν ικανό στοιχείο μελέτης του παρόντος Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου, όπως η επέκταση του λιμανιού και η εναλλακτική χωροθέτηση συγκεκριμένων τμημάτων του.

Γιατί το πραγματικά σημαντικό είναι να αποκτήσουμε επιτέλους ένα λιμάνι που θα προσφέρει ουσιαστικές λύσεις για το μέλλον της πόλης και του νησιού μας, το οποίο όμως συγχρόνως θα σέβεται τη μορφή και την ιστορική μνήμη της πόλης μας, και κυρίως θα εξυπηρετεί την καθημερινότητα και τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων της.
Ένα λιμάνι από τους Ζακυνθινούς, για τους Ζακυνθινούς!

Δρ. Τζανέτος Πομόνης
Μηχανικός Η/Υ – Σύμβουλος Ανάπτυξης
Αντιπρόεδρος Συλλόγου Μηχανικών Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών Ζακύνθου
Μέλος της Ν.Ε. ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ζακύνθου